İrlanda denince malumunuz akla ilk gelen şeylerden biri patates oluyor. Bizim de bunca zaman bu konuya değinmememiz çok ayıp oldu. Oysa damağınızın ufkunu iki katına çıkarabilecek patatesler yetişiyor burada.
Topraklarında en çok yetişen sebzelerinden biri olunca hâliyle İrlandalılar da patatesi pek bol yiyor. Çok yetişmesinin ve yenmesinin haricinde vakt-i zamanında meydana gelmiş patates kıtlığı ve büyük açlık zamanları göz önüne alınınca manevi açıdan da bir hayli önemli bir yiyecek.
Restoranlara gittiğinizde yanında patates olmayan, patatesle gelmeyen yemek yok diyebiliriz. Hatta bazen yemeğin altında püre, yanında kızartma şeklinde fantastik tabaklar da olabiliyor. Ortaya da biraz fırın patates koyduk mu tamamdır. Anne babalarımız geldiğinde, çocukken köyde yediğimiz lezzetli patates tadı aldık burada yediğimiz patateslerden demişlerdi. Bu da aklımızın bir köşesinde.
Bu kadar zamandır burada olunca patateslerle ister istemez daha ayrıntılı ve özenli ilişkiler içinde bulunduk. Türkiye’de böyle değildi benim için. Pazara gider sadece ‘patates’ alırdım. Türüne dikkat etmezdim, bilmezdim. Gözüme şekli, rengi, tadı çok farklı olan patatesler çarpmazdı da hani… En fazla, taze patates görünce heyecanlanırdım, gözüm parlardı. Burada yelpaze biraz daha geniş.
Biz de, olur da İrlanda’ya gelirseniz marketlerde yabancı kalmayın, bilinçli bir patates alışverişi yapın, bilinçli yiyin, onları sevin diye size patatesleri az biraz tanıtalım istedik. Seyahatlerinizde gittiğiniz coğrafyanın sebzesine, meyvesine dikkat ediyor, patatesi de seviyorsanız ucundan bucağından yardımcı olabilir. Epey fazla tür var ama markette en çok gördüklerimize göre bir liste yaptım. Bir çiftçi edası ya da Vedat Milor tarzında olmayacak elbette ama olduğu kadar işte.
Rooster:
Rooster ile başlayalım. İlk başta pembe/koyu pembe kabuğu ile dikkat çekiyor. Dış yüzeyleri temiz ve pürüzsüz genelde. Markette böyle parıl parıl parıldayıp ‘Al beni, al beni!’ diye dürter. Her defasında ‘Ne güzel yahu bu patatesler’ demeden edemiyoruz. İçi sarı renkte oluyor. Soyması da kolay. Genelde her çeşit pişirme yöntemine açık bir tür, yılın her zamanı görmek de mümkün.
Queens:
Bu patatesin kabuğu da içi de açık sarı renkli olur. Fırında patates ya da haşlama yapmak için önerilen bir tür. Kimi diyor ki en iyi fırın olur bir diğeri saçmalama kaynatmak varken pehh diyor. Hatta bazı kaynaklarda pişirmek, haşlamak, fırında yapmak, kızartma ve püre yapmak için uygundur diyor. Geriye de zaten bir çiğ yemek kalıyor. Belki çiğ hâliyle morluklara da iyi geliyor olabilir. Neyse ben karışmıyorum tartışmalarına. Patates insanın kendine yakıştırdığı biçimde pişirdiği bir sebzemizdir. Her türlü güzeldir, her türlü lezzetlidir. Neyse bu patatesler genelde yaz aylarında boy gösteriyor. Eylül’den sonra falan pek kalmıyor. Yazın İrlanda’ya gelirseniz yollarda yeni sezon Queens diye tabelalar görüp yol üzerindeki çiftçilerden alabilirsiniz.
Bebek Patatesler:
Bu patatesler çok şirin, küçük sevimli şeyler. Rooster türünün de bebek patatesleri mevcut ama daha çok satılan sarı renklilerinden bahsedelim. Küçük olmasına karşın sert patateslerdir. Hafifçe tatlı bir aroması oluyor. Burada sıklıkla mikrodalga fırında yapılıyor bunlar. Salataya ya da haşlama şeklinde yemek yanına konuyor. Mikrodalgada 5-6 dk’da haşlanıyor olması açısından ani açlıklarda da oldukça başarılı. Bu tür de kendi içinde alt türlere ayrılıyor, Charlotte var Emily var ama artık markette hangisi varsa ona bakıyoruz. Hepsi bizim bebeklerimiz.
Kerr’s Pink:
Kabuğu sarılı hafif pembeli bir tür patates. Biraz girintili çıkıntılı, içi ise beyazımsı, çok açık sarı renkte oluyor. Tadı diğer türlere göre daha topraksı olarak ifade ediliyor. Nev-i şahsına münhasır bir patates. Püresi ve haşlaması öneriliyor. Genellikle yaz sonundan itibaren başlıyor mevsimi. Girintisiz çıkıntısız, pürüzsüz patatesler varken soyması nispeten zor geldiği için pek tercih etmiyoruz ama taze geldiği zamanlarda alıyoruz arada. Mevsimi geldiğinde yine yollarda sıklıkla görürsünüz. Kısaca Pink diyorlar. Yoldaki tabelalarda da öyle yazar.
Golden Wonder:
Sarımsı, kahverengi kabuğu, açık sarı içi olan bir patates. Dışarıdan bakınca biraz kirli topraklı oluyor. Yani Rooster patateslerin yanında öyle görünüyor en azından. Engebesi yine nispeten az olduğundan soyması kolay. Fırında yapmak öneriliyor. Kaynatıldığında çok çabuk patlayıp dağılıyor, patates öyle hemen kaynamaz deyip başından ayrılınca suyun içinden hücre hücre toplamak gerekebilir. Bu durumda püre için de gayet uygun bir tür bence. Yılın çoğu zamanı marketlerde oluyor. Çiftçi amcalar yaz sonu olmaz pek diyorlar sadece.
Maris Piper:
Bu tür en çok kızartma için öneriliyor. Kabuğu nispeten koyu sarı renkte ve hafif benekli , içi ise yine gayet açık sarı, krem renkte. En lezzetli patatesler arasında yer alıyor.
Beyaz Patates:
Markette en çok görülen patateslerden. bütün yıl bulabiliyorsunuz. Biraz soluk sarı kabuğu var, içi nispeten canlı bir sarı tonunda oluyor. Yine pürüzsüzgillerden olduğu için soyması kolay. Ben de tadından çok bu konuya dikkat ediyorum galiba. Her amaca uygun dense de en çok kaynatmak için öneriliyor. Ancak çabuk pişen bir tür, yine çabuk dağılıyor.
Bunların haricinde de türler var elbette. Bir gün bir patatesçi ile daha ayrıntılı bir görüşme yaparsam eklemelerde bulunurum. Allah bizleri patatessiz bırakmasın diye ümit ediyor, tür ayırmadan hepsini sevelim diyerek yazıma son veriyorum. Bir de kumpirci olaydı iyiydi…
Meselâ şu adresten Tesco’nun marketlerinde satılan patatesleri görebilirsiniz:
http://www.tesco.com/groceries/product/search/default.aspx?searchBox=potatoes&search=Search&N=0&Nao=0
http://www.potato.ie/varieties/
diabolo violette 